Piyano çalarken oturuş, duruş, piyano ile tabure arasındaki mesafe, tuşlara basma şekli gibi birçok önemli detay vardır. Bu konuları piyano eğitiminin başında doğru oturtmak gerekir. Böylece yanlış duruş, oturuş veya basıştan kaynaklanacak birçok sorun önlenmiş olur. Bu yazımda kendi araştırmalarım ve deneyimlerimden elde ettiğim bilgilere ulaşacaksınız. Faydalı olması umuduyla… 🙂
Piyano Çalarken Tabure Yüksekliği
Her kişi için taburenin yüksekliği farklı olmaktadır. Bu nedenle piyano taburesinin ayarlanabilir olması icracıya büyük bir kolaylık sağlayacaktır.
Tabureyi ayarlarken dikkat edilmesi gereken şey şudur: Ellerimizi doğru bir pozisyonda klavyeye yerleştirdiğimizde önkol düz bir şekilde yere paralel olacaktır. Yani dirseklerden bileğe kadar olan kısım kontrol edilmeli ve yerle doksan açıda durduğundan emin olunmalıdır.
Bunu küçük öğrencilerin ayarlaması zor olduğundan dolayı göbek deliğinin beyaz tuşların hizasına gelmesini sağlayarak da tabure boyunu doğru ayarlamak mümkündür.
Piyanoyla Mesafe
Piyano ile tabure arasındaki mesafeyi ayarlamak için eller klavyeye doğru yerleştirildiğinde dirseklerin bedenle aynı hizada olmaması, bedenin biraz geride olması gerekmektedir. Bu şekilde kollar doksan dereceden fazla bir açıda olacak ve dirsekler sağa ve sola yönelme ihtiyacı duyulduğunda bedenle aynı hizada olmadığından sıkışma sorunları olmayacaktır.
*** Piyano taburesinin tamamına değil, yarısına oturulması gerektiği unutulmamalıdır.
Piyanoda El Pozisyonu
Piyano çalarken ellerin ve kolların tuşeyle olan açısı ve yüksekliği, ellerin klavye üzerinde duruşu, parmak uçlarının ve eklemlerin duruşu ve tırnakların klavyeye değmemesi gibi konular el pozisyonunu belirleyen noktalardır. El pozisyonunda dikkat edilmesi gerekenlerden ilki, elin olabildiğince doğal halinde tutulmasıdır. Daha detaylı incelemek için başlıklar halinde açıklamak isterim… 🙂
Piyanoda ellerin ve kolların tuşeyle olan açısı
Piyano çalarken dirsekleriniz piyanonun beyaz tuşlarının hizasına gelecek şekilde oturmalısınız. Yüksekliği buna göre ayarladığınızda omuzları kaldırma veya dirsekleri açma gibi çalışı zorlaştıran hareketlere gerek kalmayacak 🙂 Önkolunuz yere paralel olmalı. İnce veya kalın sesler çalarken dirsekler açılmamalı, bedene yakın durmalı. Mümkünse diğer başlıkta inceleneceği gibi o yöne doğru üst beden hareket etmeli.
Piyanoda ellerin klavye üzerinde duruşu
Piyanoda ellerimizi konumlandırırken parmakların uzunluğunu ve siyah tuşlara erişim kolaylığını göz önünde bulunduruyoruz. Her parmağın kendi çalma yeri olduğunu düşünmeliyiz. Uzun parmaklar, birinci ve beşinci parmak gibi kısa parmaklardan daha içeride çalmalılar.
Elimizi piyanoya yerleştirirken birinci ve beşinci parmakların ilk eklemlerinin arasından yatay olarak geçen bir çizgi hayal ediyoruz. Bu çizgi, piyanonun beyaz tuşlarının uçlarının oluşturduğu yatay çizgi ile aynı hizada olmalı. Diğer bir çizgi ise ikinci parmaktan kolumuza doğru bu yatay çizgiyi kesiyor. İkinci parmağın çizgisi ise klavyede tuşların dikey uzun çizgilerine paralel olmalı.
Yukarıda anlattığım gibi ellerinizi yerleştirirseniz daha kolay çalabildiğinizi göreceksiniz. Ayrıca piyano çalarken ikinci parmağı temel almayı ve diğer parmakları, açılmaları gerektiği zaman uzatmayı, elinizi oraya doğru çevirmemeyi unutmayın! 🙂
Piyanoda parmak uçlarının ve eklemlerin duruşu
Parmaklar eklemler çıkık halde durmalı, tuşlarla temas halinde olmalıdır. Piyanoda parmak uçları tuşlara dik şekilde basmasını veya tırnakların tuşlara gelecek şekilde parmakların içe doğru kıvrılmasını önlemek gerekir. Parmaklarımızın etli kısımlarıyla basmalıyız. Böylece tuşları kontrol etmek daha kolay olacaktır.
Piyanoda Tuşa Basış
Tuşa basış yöntemleri pasajın gereklerine göre değişmektedir. Sadece parmakların kök ekleminden hareket, önkol hareketi, omuzdan ve kol ağırlığıyla yapılan hareketlerin her birinin çıkardığı ses farklı bir karakterdedir. Bu yüzden pasaja uygun olan tercih edilmelidir.
En temel anlamda tercih edilebilecek hareket, tüm parmakların kök eklemden hareket etmesi ve bu hareketin durdurulmadan sesi elde edip sonlandırılmasına kadar devam etmesidir.
Piyano Çalarken Sırtın Duruşu
Üst beden öne eğik olmamalı, doğru oturuş postürüne uygun olmalıdır. Sırt dik olmalı, omurgadaki bel girintisi (lordoz) korunmalıdır. Tiz seslerde gelen bir pasaj için sağ tarafa doğru, peslerde çalmak içinse sol tarafa yönelinmeli ve bunu yaparken üst beden dairesel hareketler yaparak dönmemeli, sadece gerekli tarafa doğru yönelmelidir. Beden her zaman piyanoyla paralel olmalıdır.
*** Dikkat edilmesi gereken şey sağ veya sol tarafa doğru tabure üstünde kesinlikle kayılmamasıdır, sadece o tarafa yönelinmelidir.
Piyano Çalarken Boynun Duruşu ve Nota-Göz Hizası
Sırt duruşunda olduğu gibi doğru postür duruşu göz önünde bulundurulmalıdır. İngilizcede “forward head posture” adındaki durum varsa mutlaka düzeltilmesi için gerekli araştırmalar yapılmalı ve uzmanlara danışılmalıdır.
Doğru postür elde edildikten sonra note okumak için kişiye özel olarak ideal mesafe ayarlanmalıdır. Notalar, İngilizcede “music desk” denen notalığa konulmaktadır ve duvar piyanolarında bu notalık kısım sabittir, o yüzden yükseklik ve mesafe ayarlanamaz. Aynı şekilde kuyruklu piyanolarda da sadece mesafetyi ayarlamak mümkündür. Ayrıca kuyruklu piyanolarda notalığın dikliğini de ayarlayabilirsiniz. Tüm bunlara rağmen duvar piyanolarının notalığı için ayrıca bir aparat yaptırarak yüksekliğini ayarlayan bir piyanist tanıyorum… 🙂
Piyano Çalarken Ayakların Yerdeki Konumu
Ayakların konumu, piyano çalarken dengeyi sağlamak açısından çok önemlidir. Dizler omuz genişliğinde açılmalı, ayaklar yere tam basılmalı ve alt bacaklar yerle doksan derece açıda olmalıdır. Böylece ayaklar pedalların altında veya çok uzağında kalmayacaktır.
Sırt duruşunda bahsettiğim sağa veya sola yönelme durumunda ne tarafa doğru olduğuna bağlı olarak o bacak biraz açılmalı ve bedeni desteklemelidir. Bedenin yaylanmasına uygun olarak bacaklar da imkan çerçevesinde hareket etmelidir. Bu şekilde denge bozukluğu oluşmayacaktır ve icra daha sağlam olacaktır.
Piyano Çalarken Üst Vücudun Hafif İleride Tutulup Ayakların Yere Basılması
Ayakların basılmasının önemi bir önceki başlık altında incelenmişti. Üst vücudun öne doğru meyil alması tuşa basış başlığı altında belirtilen hareketler arasında yer almaktadır. Gerektiği zaman kullanılmalı, doğru postür diğer tüm zamanlarda korunmalıdır.
* Tabure yüksekliği, piyanoyla mesafe, ellerin ve kolların tuşeyle olan açısı ve yüksekliği, ellerin klavye üzerinde duruşu, parmak uçlarının ve eklemlerin duruşu, tırnakların klavyeye değmemesi, tuşa basış, sırt duruşu, boyun duruşu ve nota-göz hizası, ayakların yerdeki konumu ve üst vücudun hafif ileride tutulup ayakların yere basılması titizlikle kavratılmalıdır.